EN ÜNLÜ GELİN! Sarı Gelin

Türküler bize bizleri anlatır.

Türkü aslında bir ezgi ile söylenen halk şiirlerinin adıdır.

Türküler, sözlü halk edebiyatının temel kaynağı olan manilerin ezgili formudur diyor bir yerde. Bence de öyle…

Her türkü bir roman gibi…

Anlatılası ne çok şeyler vardır içinde…

Kimileri benim gibi içinden geçenleri, bilgisayırın tuşlarıyla selamlaşır, kimileri de sazının tellerine merhaba der türküler çıkar ortaya.

Ben bazen yazdıklarımı bir yerlerden esinlenerek yazarım, türkülerde genellikle bazı olaylardan sonra yazılır, okunur.

Türküler genelde iç acımızdan sonra ortaya çıkar.

Türküler, söylemek istediklerimizi, müziğide işin içine katarak söylediklerimizdir, haykırdıklarımızdır.

Bazen bir türkü sizi alır götürür.

Bir örnek verileceği zaman hemen aklıma Sarı Gelin gelir.

Onun hikâyesini bilenler bilir, bilmeyenler için aktarıyorum.

Gelin, eski çağlardan beri Çoruh ırmağı boyunda yaşayan Hristiyan Kıpçak beyinin kızıdır. Ve saçları sarıdır. Zaten türkü adını da bey kızının sarışın olmasından alır.

Erzurum'lu bir delikanlı sarısın kıpcak beyinin kızına âşık olur ve Erzurumlu delikanlı ile sarışın kıpcak kızının arasında büyük bir aşk başlar.

Bu aşk Erzurum ve yöresinde yaşanmaktadır. Günümüzde türkünün hem Ermenice hem Türkçe versiyonları mevcut olmakla beraber, türkünün Anadolu'nun bağrından çıkan

Türkçe bir türkü olduğu yönünde görüşler ağır basmaktadır. Bu iddia ise, Türk kültüründen etkilenen Ermeniler arasında birçok şifahî halk edebiyati ürünümüz yaşıyor olmasından kaynaklanmaktadır. Sarışın Kıpcak kizina âşık olan delikanlinin ailesi kız ile evlenmesine karşı çıkar. Delkanlı ise kıza deli gibi âşık olur ve aşkını şiirle mırıldanarak söyler. Kız bey kızıdır. Zaten bey de kızını vermez bu delikanlıya… Delikanli sarışın güzel kızı kaçırmağa karar verir ve nihayet kaçırır. Kipcak beyinin adamlari iki kaçak aşığın peşine düşer ve uzun bir takipten sonra bulurlar ve delikanlıyı öldürürler. Aslında bu hikâyeye konu olan kızın Gürcü olduğu yönünde de iddialar vardır.

Atatürk Universitesi Fen-Edebiyat Fakultesi Tarih Bölümü öğretim Üyesi Yrd. Doc. Dr. Gürsoy Solmaz, Sarı Gelin ttürküsünün kahramani olan genç kızın 1130'lu yıllarda yörede hüküm süren Gürcü Penek Kralı'nin kızı olduğunu ileri sürmektedir. Solmaz, ''Türkünün kahramanı kız ne Türk ne de Ermeni'dir. Sarı gelin aslında Gürcü kızıdır. Demiştir. Ancak Sarı Gelin türküsünün dilden diledolaşmasınının, acılı ve hüzünlü bir aşkın hikâyesi olmasından kaynaklandığı muhakkaktır…(alıntı)

Sarı Gelin Sözleri

Erzurum çarşı pazar leylim aman aman Leylim aman aman leylim aman aman sarı gelin
İçinde bir kız gezer ay nenen ölsün sarı gelin aman Sarı gelin aman sarı gelin aman suna yarim
Erzurum'da bir kuş var leylim aman aman Leylim aman aman leylim aman aman sarı gelin
Kanadında gümüş var ay nenen ölsün sarı gelin aman Sarı gelin aman sarı gelin aman suna yarim
Elinde divit kalem leylim aman aman Leylim aman aman leylim aman aman sarı gelin
Katlime ferman yazar ay nenen ölsün sarı gelin aman Sarı gelin aman sarı gelin aman suna yarim
Palandöken güzel dağ leylim aman aman Leylim aman aman leylim aman aman sarı gelin
Altı mor sümbüllü bağ ay nenen ölsün sarı gelin aman Sarı gelin aman sarı gelin aman suna yarim
Vermem seni ellere leylim aman amanLeylim aman aman leylim aman aman sarı gelin
Niceki bu halimse ay nenen ölsün sarı gelin aman Sarı gelin aman sarı gelin aman suna yarim

Sarı Gelin türküsü, Kuzeydoğu Anadolu coğrafyasında ortaya çıkmıştır. Türklerin büyük bir kolunu teşkil eden Kıpçakların diğer adı da Kuman'dır. Diğer kavimler, Kıpçakları "sarışın" anlamına gelen "Kuman" adıyla veya bu anlama gelen başka kelimelerle anmışlardır.

Bir bağrı yanık babayiğit bir türkü okur, bi dünya güzeli kız bir türkü okur, öylede içli-içli okurlarki, dertlenirsiniz, dalarsınız, düşünürsüzün. Kalbiminiz atar da atar. İçinizde tanımlayamayacağınız bir duygu oluşur. Hüzün olan türkü size heyecanlandırmıştır, sazlar meşk ederken sizin içinizde nağmeler gezer… Sızlanmak gelir gelmesine de içinizden, acabalarda olur yanında. Teninize dokunur, acıtır mı, duygu selinine kaptırdığında ruhunuzu. Bilinmez. Bir şeyler olur fırtına ile başlar, yağmurla devam eder, ılık meltemlerle biter.

Türküler sizlerde çok şeyler yapar.

İnsan olduğunuzu, kalbinizi tanırsınız.

İçiniz katı dünyanın zalimliklerinde bir parça, bir nebze olsun katılaşmışsa yumuşar.

Türkü dosttur.

Türkü candır.

Türkü sizi siz yapandır.

Daha nice türkülerde olalım…

Nazan Şara Şatana


YORUM EKLE